Wat willen we bereiken?

Hart van de Heuvelrug is een unieke integrale gebiedsontwikkeling waarbij de versnipperde natuur weer met elkaar in verbinding komt èn waarbij ruimte gecreëerd wordt voor woningen, bedrijven en zorgprojecten. De projecten zijn veelomvattend: van nieuwe natuurgebieden tot wonen in het groen en van ecoducten tot duurzame bedrijventerreinen.
Op 5 juni 2015 hebben de gemeenten Soest en Zeist en de provincie ingestemd met de samenwerkingsovereenkomsten Hart van de Heuvelrug en Vliegbasis Soesterberg (apart project, geen onderdeel van programma). Deze overeenkomsten bevatten eenduidige afspraken over de wijze van samenwerking, gericht op succesvolle uitvoering van de resterende projecten in de komende jaren.
Doel van het programma is het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, waaronder het realiseren van twee ecologische corridors. Daarnaast richt het programma zich op ruimtelijke kwaliteitswinst voor wonen, werken, zorg en recreatie. Een belangrijk uitgangspunt voor de uitvoering van het programma is de financiële en ruimtelijke verevening tussen de rode projecten (ontwikkelen woon- en werklocaties) en groene projecten (ontwikkeling natuur en recreatie).
Er zijn al veel, vooral groene, projecten gerealiseerd. De provincie Utrecht, gemeente Soest, gemeente Zeist en het Utrechts Landschap werken de komende jaren intensief samen om ook de overige (vooral “rode”) projecten te realiseren en af te ronden. Het programma loopt door tot eind 2025.

Wat gaan we daarvoor doen?

De provincie Utrecht is binnen Hart van de Heuvelrug verantwoordelijk voor de volgende projecten:

Hart van de Heuvelrug:

• Harlanterrein (afgerond in 2019)
• Oostelijke Corridor
• Westelijke Corridor (afgerond in 2018)
• Kamp van Zeist
• Bedrijventerrein Richelleweg
• Woonwijk Sortie 16 (voorheen Dorrestein)
  

Vliegbasis Soesterberg:

• Park Vliegbasis Soesterberg
• Corridor Camp New Amsterdam
• Kavel Amersfoortseweg
• Woonwijk Vliegbasis Soesterberg
• Kavels Westflank (voorheen Dolderseweg)

Harlanterrein
Verkoop van de gronden aan Het Utrechts Landschap wordt in het najaar 2019 afgerond. Daarmee is dit project gereed en kan het ook financieel worden afgesloten.

Oostelijke Corridor
De Oostelijke Corridor is een heidecorridor die over de Vliegbasis Soesterberg loopt naar het westen en die o.a. bestaat uit drie ecoducten: Ecoduct Op Hees, Ecoduct Boele Staal en Ecoduct Leusderheide. Momenteel worden gesprekken gevoerd over toekomstig eigendom en beheer van het Ecoduct Boele Staal en aangrenzende gronden. Het gaat daarbij om verkoop de gronden naast het ecoduct. De grond boven het ecoduct zal in eigendom van de provincie blijven en wordt in erfpacht uitgegeven. Dit verkooptraject is in het najaar 2019 gestart en afronding is voorzien in het voorjaar 2020.

Kamp van Zeist
Het te vergroenen deel van Kamp van Zeist is tot medio 2020 in gebruik en in eigendom van Defensie. Dit groene deel zal daarna - met tussenkomst van de provincie - aan Het Utrechts Landschap worden verkocht. In najaar 2019 wordt gestart met de onderhandelingen tussen provincie, Defensie en het Utrechts Landschap. Naar verwachting worden in de zomer van 2020 afspraken vastgelegd over de grondoverdracht en de toekomstige inrichting en overdracht van het terrein.

Beoogd resultaat 2020

• Verkoop van Kamp van Zeist door Defensie aan Provincie Utrecht.
• Overeenkomst tussen Provincie Utrecht en Het Utrechts landschap over doorlevering van het terrein aan Het Utrechts Landschap ná inrichting van het gebied.
• Een tijdelijk beheerplan voor het terrein.

Richelleweg
Richelleweg is een duurzaam bedrijventerrein. Uitgifte van de kavels was voorzien tot en met 2021, maar de markt voor verkoop van de kavels is gunstig. Verwachting is dat eind 2019 alle kavels al verkocht of in optie zijn. Medio 2020 zullen de kavels grotendeels bebouwd of in aanbouw zijn. De openbare ruimte op het bedrijventerrein zal in 2020 worden overgedragen aan de gemeente Soest.

Beoogd resultaat 2020

• De uitgifte van kavels is afgerond.
• De overdracht van het openbaar gebied naar gemeente Soest is afgerond.

Sortie 16 (voorheen Dorrestein)
Op deze locatie wordt een nieuwe woonwijk ontwikkeld. Er wordt gestart met de planontwikkeling op Sortie 16. Er is een eerste ruimtelijke verkenning uitgevoerd en er is een stedenbouwkundig bureau geselecteerd, dat  in 2020 een gebiedsvisie en een bestemmingsplan zal opstellen. Planning van de voorgenomen gronduitgifte is tussen 2023 en 2025.

Beoogd resultaat 2020

• De gebiedsvisie is gereed met basis voor het opstellen van een bestemmingsplan.
• Een strategie voor uitgifte van de grond.
• De aanbesteding van marktpartijen is voorbereid.

Park Vliegbasis Soesterberg
De provincie Utrecht heeft het grootste deel van de voormalige Vliegbasis Soesterberg (ca. 400 ha) gekocht van het ministerie van Defensie met als doel een bijzonder natuurgebied te ontwikkelen met behoud en beleving van cultuur(historie) en erfgoed. Het gebied werd in de jaren daarna omgevormd tot ‘Park Vliegbasis Soesterberg’ en eind 2017 grotendeels verkocht aan Het Utrechts Landschap. In samenwerking met een landschapsarchitect en met de gemeenten Soest en Zeist is een plan uitgewerkt voor verbetering van de toegankelijkheid en beleefbaarheid van het park, o.a. door uitbreiding van de padenstructuur en betere bebording.

Met de uitvoering van het plan is in 2017 gestart. Vanwege de verschillende vergunnings- en ontheffingstrajecten gebeurt de uitvoering in fasen. Een deel van de maatregelen is in 2018 afgerond of in uitvoering gegaan (fase 1). Dit zijn de maatregelen die ten noorden van de Lange Baan liggen. Maatregelen die naar verwachting effecten hebben op de broedmogelijkheden van de veldleeuwerik, vragen meer tijd (fase 2). Hiervoor is een pakket mitigerende maatregelen in voorbereiding, gericht op de duurzame instandhouding van de veldleeuwerik. Deze maatregelen zijn randvoorwaardelijk voor het verkrijgen van de benodigde ontheffing Wet natuurbescherming. Het streven is om, na afronding van het vergunningentraject, eind 2019 te starten met de uitvoering van fase 2.

Beoogde resultaat 2020

• Bevoegd gezag heeft een besluit genomen over de aanvraag voor ontheffing Wet Natuurbescherming voor fase 2.
• De mitigerende maatregelen in het kader van ontheffing Wet Natuurbescherming worden uitgevoerd.
• De uitvoering van Fase 2 van padenplan is gestart.

Corridor Camp New Amsterdam
Eén van de resterende opgaven is het realiseren van de schakel in de westelijke ecologische
corridor. Deze schakel loopt midden door Camp New Amsterdam (CNA), dat nog steeds in eigendom en
gebruik is bij het Rijk/Defensie. De boscorridor loopt over de westkant van de basis via CNA en de shelters
naar het inmiddels gerealiseerde ecoduct over het spoor bij Den Dolder. Het vormt een belangrijke
verbinding tussen de bos- en heidegebieden van de Utrechtse Heuvelrug. Door het realiseren van deze
corridor worden de bestaande hoge ecologische waarden op de voormalige VBS versterkt en het Natuur Netwerk Nederland uitgebreid. Er is een inrichtingsplan opgesteld voor deze corridor. Er worden gesprekken gevoerd met Defensie over de uitvoering van het inrichtingsplan.

Beoogd resultaat 2020

• Overeenkomst met Defensie met afspraken over de uitvoering van de inrichting van het terrein.

Woonwijk Vliegbasis Soesterberg
Een deel van de voormalige vliegbasis, ca 20 ha, heeft de bestemming ‘wonen’ gekregen. Hier ontwikkelt de Provincie Utrecht in nauwe samenwerking met de gemeente Zeist, gemeente Soest en Utrechts Landschap een nieuwe duurzame woonwijk (225-250 woningen) die qua sfeer en beleving past bij het bijzondere landschap. Deze woonwijk bevindt zich in de planontwikkelingsfase. In 2020 wordt de verkoopstrategie voorbereid, een ontwerp voor de openbare ruimte opgesteld en zijn / worden aanvragen voor vergunningen en ontheffingen voorbereid.

In een deel van het gebied is bodemverontreiniging PFOS (Perfluoroctaanzuur) gevonden. PFOS is lange tijd (tot 2006) een bestanddeel van blusschuim geweest en is met name rond de voormalige Brandweerkazerne e.o. in de bodem terechtgekomen. De PFOS-problematiek is relatief nieuw. Er is echter nog geen landelijke of provinciaal saneringsbeleid hoe om te gaan met PFOS-verontreiniging, er is wel een wettelijke saneringsplicht. Momenteel zijn er nog geen operationele technische reinigingstechnieken beschikbaar. Dit maakt de ontwikkeling van de woonwijk lastig te plannen. Verwachte tijd voor ontwikkelen van saneringsoplossing is 1 à 2 jaar. In 2020 wordt onderzocht op welke manier deze verontreiniging gesaneerd kan worden, wordt met Defensie gesproken over verhaal van de kosten voor de sanering en wordt bekeken welke impact dit heeft op de planning van de realisatie van de woonwijk (kan de woonwijk bijvoorbeeld gefaseerd worden uitgevoerd en kan reeds gestart worden met het deel waar geen PFOS is geconstateerd?). Voor de PFOS-problematiek wordt een saneringsvisie opgesteld en worden gespreken gevoerd met Defensie over het verhaal van de kosten voor de sanering.

Beoogd resultaat 2020

• De verkoopstrategie voor de gronden is gereed.
• Het ontwerp voor de openbare ruimte is afgerond.
• Bevoegd gezag heeft een besluit genomen over de aanvraag voor de ontheffing Wet Natuurbescherming.
• De uitvoering van de mitigerende maatregelen t.b.v. Wet Natuurbescherming zijn gestart.
• Er is gestart met de procedure voor het opstellen van een wijzigingsplan (uitwerking van het vigerende Bestemmingsplan).
• De aanbesteding van marktpartijen is gestart (afhankelijk van verkoopstrategie).
• Saneringsvisie is vastgesteld.
• Overeenkomst over kostenverhaal PFOS met defensie afgesloten.

Kavels Westflank (voorheen Dolderseweg)
Naast de ontwikkeling van de woonwijk VBS zijn er als onderdeel van de gebiedsontwikkeling binnen de voormalige vliegbasis nog twee kleinere rode projecten, nl. verkoop bouwkavels Amersfoortsestraat (verkocht december 2016) en verkoop bouwkavels Westflank.

Aan de Dolderseweg ligt een terrein van circa 1,5 hectare dat kan worden verkocht ten behoeve van woningbouw. Provinciale Staten hebben naar aanleiding van het onderzoek van de Randstedelijke Rekenkamer op 17 december 2018 besloten dat de huidige verkoopprocedure voor de provinciale kavels aan de Dolderseweg in Huis ter Heide definitief moet worden afgebroken en dat een nieuwe uitgifteprocedure moet worden gestart. Dit wordt momenteel verder voorbereid.

Wat gaat dat kosten?

De provincie heeft op verzoek van de accountant naar aanleiding van de controle van de jaarrekening 2017 een aantal correcties doorgevoerd voor het Programma Hart van de Heuvelrug. Deze correcties zijn verwerkt in de jaarrekening 2017 en deze hebben effect op de mastergrex en de begroting van de gebiedsontwikkeling. Een van de bevindingen van de accountant was dat de baten en lasten van de grondexploitatie via de begrotingsprogramma’s (exploitatie) dienen te verlopen. Dit is als zodanig in de begroting verwerkt. Daarnaast moet de jaarrekening 2018 en 2019 nog door de externe accountant worden gecontroleerd.
Onderstaande overzicht gaat uit van de huidige stand van zaken (september) 2019. In de zomernota 2020 zal mogelijk naar aanleiding van de controle van de jaarrekening 2018 de 2019 de begroting worden bijgesteld.

Het programma Hart van de Heuvelrug/ Vliegbasis Soesterberg heeft een gesloten grondexploitatie. De investeringen in de ontwikkeling worden gedekt met de opbrengsten uit het programma. Het programma staat niet op de begroting van de provincie maar op de balans.  Bij de vaststelling van de jaarrekening 2017 is dit op aandringen van de accountant aangepast en lopen de inkomsten en uitgaven via de exploitatie in programma 1.

Risico's en te treffen beheersmaatregelen

Het saldo van de projectresultaten van Hart van de Heuvelrug komt uiteindelijk voor rekening en risico van de provincie; voor Vliegbasis Soesterberg zijn apart afspraken gemaakt voor de verdeling van het risico met de gebiedspartners.

Met het uitvoeren van de grondexploitatie lopen wij, ook na het nemen van beheersmaatregelen, risico’s. Deze risico’s, voor zover de kans op optreden kleiner is dan 50%, worden gedekt uit de weerstandsvermogen (zie de betreffende paragraaf).Risico’s lager dan 50% worden opgevangen binnen het weerstandsvermogen en voor risico’s boven de 50% dient een voorziening te worden gevormd. Bij grondexploitaties is sprake van risico’s en kansen. Ook met de kansen dient rekening te worden gehouden. Bij kansen dient gedacht te worden aan geraamde kosten die lager uitvallen of opbrengsten die bij realisatie hoger uitvallen dan aanvankelijk geraamd. Het resultaat is volgens de huidige exploitatie € 0,4 mln. positief en hoeft geen voorziening getroffen te worden.

*) Inclusief afdracht VBS Park van € 10 mln aan beheerfonds (deze van 2019 doorgeschoven naar 2020).