In het coalitieprogramma “Nieuwe Energie voor Utrecht” is grond een belangrijk middel om te komen tot doelrealisatie voor recreatie, natuur en landschap (Natuur Netwerk Nederland), duurzame energie, duurzame landbouw, maar ook een duurzame en veilige mobiliteit. Het grondbeleid bestaat uit organiseren van processen, kennis, grondbeheer en instrumenten zoals de aan- en verkoop van gronden.
De laatste nota grondbeleid is in 2002 vastgesteld. Momenteel wordt er door de provincie vooral gewerkt vanuit handelingskaders die zijn vastgesteld per programma, bijvoorbeeld de Nota Uitvoering Grondstrategie en het bijbehorende Handelingskader Onroerend Goed dat is gekoppeld aan het Programma Agenda Vitaal Platteland. Grondbeleid is hiermee versnipperd vastgelegd binnen de provincie en wordt voor soortgelijke vraagstukken op verschillende manieren ingezet. Ook verantwoordelijkheden omtrent de inzet van het grondinstrumentarium zijn binnen de organisatie nog versnipperd belegd. De aan- en verkoop van grond is niet aan specifieke functies gebonden. Aangezien er niet één centraal team vanuit een expertiserol zicht houdt op de inzet van het grondinstrumentarium kunnen er vraagstukken ontstaan op het gebied van rechtmatigheid en getrouwheid of ontstaan er strijdige belangen.

In de Statenbrief RRK (Randstedelijke Rekenkamer) Dolderseweg (28-11-2018/81ECOBE) gaven wij dan ook aan dat (1) er een handelingskader onroerend goed zal worden opgesteld voor alle grondtransacties binnen de provincie en dat (2) een aangescherpte rol voor het team Grondzaken en Bedrijfsvoering (GEB) daarvan onderdeel uitmaakt. De grondzakenexpertise krijgt een centrale positie in onze organisatie en het betreffende team betrekken we eerder, nadrukkelijker en met meer zeggenschap en expertise bij alle mogelijke transacties voor aan- en verkoop van grond.
Ook zijn er sinds 2002 wijzigingen doorgevoerd in wet- en regelgeving en de handelingsomgeving van de provincie, die verwerkt moeten worden in het grondbeleid. Ook de aankomende Omgevingswet kan veranderingen voor het grondbeleid teweegbrengen. Kortom, er is behoefte aan een eenduidig en geactualiseerd beleid binnen de provincie. In dit begrotingsjaar reiken wij u een herziene Nota Grondbeleid ter bespreking en vaststelling aan. Daarmee is er sprake van een provinciebreed grondbeleid dat vervolgens elke vier jaar wordt geactualiseerd. Het grondbeleid van de provincie Utrecht wordt uitgewerkt in een uitvoeringskader dat toepasbaar is op de verschillende uitvoeringstaken van de provincie.

De inzet van het grondinstrumentarium binnen de provincie Utrecht vindt voornamelijk plaats in het kader van het Programma Agenda Vitaal Platteland, het Mobiliteitsprogramma, het programma Hart van de Heuvelrug en in het geheel van de bedrijfsvoering (t.w. ons provinciehuis en onze steunpunten). Alleen binnen Hart van de Heuvelrug (gebiedsontwikkelingsprogramma voor het gebied in de driehoek Soest-Zeist-Amersfoort) voert de provincie actieve grondexploitaties uit zoals bedoeld in de Wet ruimtelijke ordening. Een uitgebreide toelichting op deze gebiedsontwikkeling en de risico’s van dit project treft u aan in de speciaal hiervoor opgestelde projectparagraaf.

Een belangrijk kader binnen het grondbeleid is dat de provincie opgavegericht werkt. Dit betekent dat zij de maatschappelijke opgaven centraal zet in haar handelen. Grond is één van de middelen die we in kunnen zetten om onze gestelde doelen te bereiken. Grondbezit is daarmee nooit een doel op zich. In die context behelst het grondbeleid de kaders en spelregels voor de inzet van het grondinstrumentarium. De provincie heeft een verantwoordelijkheid om te handelen als een rechtmatige en betrouwbare overheid. Hieruit volgt dat de provincie bij grondtransacties marktconform, openbaar, conform gelijkberechtiging en transparant handelt.